बलव्यसनानि - अमानितं, विमानितं, अभृतं, व्याधितं, नवागतं, दूरायातं, परिश्रान्तं, परिक्षीणं, प्रतिहतं, हताग्रवेगं, अनृतुप्राप्तं, अभूमिप्राप्तं, आशानिर्वेदि, परिसृप्तं, कलत्रगर्भि, अन्तःशल्यं, कुपितमूलं, भिन्नगर्भं, अपसृतं, अतिक्षिप्तं, उपनिविष्टं, समाप्तं, उपरुद्धं, परिक्षिप्तं, छिन्नधान्यपुरुषवीवधं, स्वविक्षिप्तं, मित्रविक्षिप्तं, दूष्ययुक्तं, दुष्टपार्ष्णिग्राहं, शून्यमूलं, अस्वामिसंहतं, भिन्नकूटं, अन्धं इति
तेषां अमानितविमानितानियतयोरमानितं कृतार्थमानं युध्येत, न विमानितं अन्तःकोपम्
अभृतव्याधितयोरभृतं तदात्वकृतवेतनं युध्येत, न व्याधितं अकर्मण्यम्
नवागतदूरायातयोर्नवागतं अन्यत उपलब्धदेशं अनवमिश्रं युध्येत, न दूरायतं आयतगतपरिक्लेशम्
परिश्रान्तपरिक्षीणयोः परिश्रान्तं स्नानभोजनस्वप्नलब्धविश्रामं युध्येत, न परिक्षीणं अन्यत्राहवे क्षीणयुग्यपुरुषम्
प्रतिहतहताग्रवेगयोः प्रतिहतं अग्रपातभग्नं प्रवीरपुरुषसंहतं युध्येत, न हताग्रवेगं अग्रपातहतवीरम्
अनृत्व्ऽभूमिप्राप्तयोरनृतुप्राप्तं यथ।ऋतुयुग्यशस्त्रावरणं युध्येत, नाभूमिप्राप्तं अवरुद्धप्रसारव्यायामम्
आशानिर्वेदिपरिसृप्तयोराशानिर्वेदि लब्धाभिप्रायं युध्येत, न परिसृप्तं अपसृतमुख्यम्
कलत्रगर्भ्य्ऽन्तःशल्ययोः कलत्रगर्भि उन्मुच्य कलत्रं युध्येत, नान्तःशल्यं अन्तरमित्रम्
कुपितमूलभिन्नगर्भयोः कुपितमूलं प्रशमितकोपं सामादिभिर्युध्येत, न भिन्नगर्भं अन्योन्यस्माद् भिन्नम्
अपसृतातिक्षिप्तयोरपसृतं एकराज्यातिक्रान्तं मन्त्रव्यायामाभ्यां सत्त्रमित्रापाश्रयं युध्येत, नातिक्षिप्तं अनेकराज्यातिक्रान्तं बह्व्।आबाधत्वात्
उपनिविष्टसमाप्तयोरुपनिविष्टं पृथग्यानस्थानं अतिसन्धायारिं युध्येत, न समाप्तं अरिणा एकस्थानयानम्
उपरुद्धपरिक्षिप्तयोरुपरुद्धं अन्यतो निष्क्रम्य उपरोद्धारं प्रतियुध्येत, न परिक्षिप्तं सर्वतः प्रतिरुद्धम्
छिन्नधान्यपुरुषवीवधयोः छिन्नधान्यं अन्यतो धान्यं आनीय जङ्गमस्थावराहारं वा युध्येत, न छिन्नपुरुषवीवधं अनभिसारम्
स्वविक्षिप्तमित्रविक्षिप्तयोः स्वविक्षिप्तं स्वभूमौ विक्षिप्तं सैन्यं आपदि शक्यं आवाहयितुं, न मित्रविक्षिप्तं विप्रकृष्टदेशकालत्वात्
दूष्ययुक्तदुष्टपार्ष्णिग्राहयोर्दूष्ययुक्तं आप्तपुरुषाधिष्ठितं असंहतं युध्येत, न दुष्टपार्ष्णिग्राहं पृष्ठाभिघातत्रस्तम्
शून्यमूलास्वामिसंहतयोः शून्यमूलं कृतपौरजानपदारक्षं सर्वसन्दोहेन युध्येत, नास्वामिसंहतं राजसेनापतिहीनम्
भिन्नकूटान्धयोर्भिन्नकूटं अन्याधिष्ठितं युध्येत, नान्धं अदेशिकं - इति
दोषशुद्धिर्बलावापः सत्त्रस्थानातिसंहितम् ।
सन्धिश्च उत्तरपक्षस्य बलव्यसनसाधनम्
रक्षेत् स्वदण्डं व्यसने शत्रुभ्यो नित्यं उत्थितः ।
प्रहरेद् दण्डरन्ध्रेषु शत्रूणां नित्यं उत्थितः
यतो निमित्तं व्यसनं प्रकृतीनां अवाप्नुयात् ।
प्राग् एव प्रतिकुर्वीत तन्निमित्तं अतन्द्रितः ।
अभियातं स्वयं मित्रं सम्भूयान्यवशेन वा
परित्यक्तं अशक्त्या वा लोभेन प्रणयेन वा ।
विक्रीतं अभियुञ्जाने सङ्ग्रामे वाऽपवर्तिना
द्वैधीभावेन वाऽमित्रं यास्यता वाऽन्यं अन्यतः ।
पृथग् वा सहयाने वा विश्वासेनातिसंहितम्
भयावमानालस्यैर्वा व्यसनान्न प्रमोक्षितम् ।
अवरुद्धं स्वभूमिभ्यः समीपाद् वा भयाद् गतम्
आच्छेदनाद् अदानाद् वा दत्त्वा वाऽप्यवमानितम् ।
अत्याहारितं अर्थं वा स्वयं परमुखेन वा
अतिभारे नियुक्तं वा भङ्क्त्वा परं उपस्थितम् ।
उपेक्षितं अशक्त्या वा प्रार्थयित्वा विरोधितम्
कृच्छ्रेण साध्यते मित्रं सिद्धं चाशु विरज्यति ।
कृतप्रयासं मान्यं वा मोहान् मित्रं अमानितम् ।
मानितं वा न सदृशं शक्तितो वा निवारितम्
मित्र उपघातत्रस्तं वा शङ्कितं वाऽरिसंहितात् ।
दूष्यैर्वा भेदितुं मित्रं साध्यं सिद्धं च तिष्ठति
तस्मान्न उत्पादयेद् एनान् दोषान् मित्र उपघातकान् ।
उत्पन्नान् वा प्रशमयेद् गुणैर्दोष उपघातिभिः
तेषां अमानितविमानितानियतयोरमानितं कृतार्थमानं युध्येत, न विमानितं अन्तःकोपम्
अभृतव्याधितयोरभृतं तदात्वकृतवेतनं युध्येत, न व्याधितं अकर्मण्यम्
नवागतदूरायातयोर्नवागतं अन्यत उपलब्धदेशं अनवमिश्रं युध्येत, न दूरायतं आयतगतपरिक्लेशम्
परिश्रान्तपरिक्षीणयोः परिश्रान्तं स्नानभोजनस्वप्नलब्धविश्रामं युध्येत, न परिक्षीणं अन्यत्राहवे क्षीणयुग्यपुरुषम्
प्रतिहतहताग्रवेगयोः प्रतिहतं अग्रपातभग्नं प्रवीरपुरुषसंहतं युध्येत, न हताग्रवेगं अग्रपातहतवीरम्
अनृत्व्ऽभूमिप्राप्तयोरनृतुप्राप्तं यथ।ऋतुयुग्यशस्त्रावरणं युध्येत, नाभूमिप्राप्तं अवरुद्धप्रसारव्यायामम्
आशानिर्वेदिपरिसृप्तयोराशानिर्वेदि लब्धाभिप्रायं युध्येत, न परिसृप्तं अपसृतमुख्यम्
कलत्रगर्भ्य्ऽन्तःशल्ययोः कलत्रगर्भि उन्मुच्य कलत्रं युध्येत, नान्तःशल्यं अन्तरमित्रम्
कुपितमूलभिन्नगर्भयोः कुपितमूलं प्रशमितकोपं सामादिभिर्युध्येत, न भिन्नगर्भं अन्योन्यस्माद् भिन्नम्
अपसृतातिक्षिप्तयोरपसृतं एकराज्यातिक्रान्तं मन्त्रव्यायामाभ्यां सत्त्रमित्रापाश्रयं युध्येत, नातिक्षिप्तं अनेकराज्यातिक्रान्तं बह्व्।आबाधत्वात्
उपनिविष्टसमाप्तयोरुपनिविष्टं पृथग्यानस्थानं अतिसन्धायारिं युध्येत, न समाप्तं अरिणा एकस्थानयानम्
उपरुद्धपरिक्षिप्तयोरुपरुद्धं अन्यतो निष्क्रम्य उपरोद्धारं प्रतियुध्येत, न परिक्षिप्तं सर्वतः प्रतिरुद्धम्
छिन्नधान्यपुरुषवीवधयोः छिन्नधान्यं अन्यतो धान्यं आनीय जङ्गमस्थावराहारं वा युध्येत, न छिन्नपुरुषवीवधं अनभिसारम्
स्वविक्षिप्तमित्रविक्षिप्तयोः स्वविक्षिप्तं स्वभूमौ विक्षिप्तं सैन्यं आपदि शक्यं आवाहयितुं, न मित्रविक्षिप्तं विप्रकृष्टदेशकालत्वात्
दूष्ययुक्तदुष्टपार्ष्णिग्राहयोर्दूष्ययुक्तं आप्तपुरुषाधिष्ठितं असंहतं युध्येत, न दुष्टपार्ष्णिग्राहं पृष्ठाभिघातत्रस्तम्
शून्यमूलास्वामिसंहतयोः शून्यमूलं कृतपौरजानपदारक्षं सर्वसन्दोहेन युध्येत, नास्वामिसंहतं राजसेनापतिहीनम्
भिन्नकूटान्धयोर्भिन्नकूटं अन्याधिष्ठितं युध्येत, नान्धं अदेशिकं - इति
दोषशुद्धिर्बलावापः सत्त्रस्थानातिसंहितम् ।
सन्धिश्च उत्तरपक्षस्य बलव्यसनसाधनम्
रक्षेत् स्वदण्डं व्यसने शत्रुभ्यो नित्यं उत्थितः ।
प्रहरेद् दण्डरन्ध्रेषु शत्रूणां नित्यं उत्थितः
यतो निमित्तं व्यसनं प्रकृतीनां अवाप्नुयात् ।
प्राग् एव प्रतिकुर्वीत तन्निमित्तं अतन्द्रितः ।
अभियातं स्वयं मित्रं सम्भूयान्यवशेन वा
परित्यक्तं अशक्त्या वा लोभेन प्रणयेन वा ।
विक्रीतं अभियुञ्जाने सङ्ग्रामे वाऽपवर्तिना
द्वैधीभावेन वाऽमित्रं यास्यता वाऽन्यं अन्यतः ।
पृथग् वा सहयाने वा विश्वासेनातिसंहितम्
भयावमानालस्यैर्वा व्यसनान्न प्रमोक्षितम् ।
अवरुद्धं स्वभूमिभ्यः समीपाद् वा भयाद् गतम्
आच्छेदनाद् अदानाद् वा दत्त्वा वाऽप्यवमानितम् ।
अत्याहारितं अर्थं वा स्वयं परमुखेन वा
अतिभारे नियुक्तं वा भङ्क्त्वा परं उपस्थितम् ।
उपेक्षितं अशक्त्या वा प्रार्थयित्वा विरोधितम्
कृच्छ्रेण साध्यते मित्रं सिद्धं चाशु विरज्यति ।
कृतप्रयासं मान्यं वा मोहान् मित्रं अमानितम् ।
मानितं वा न सदृशं शक्तितो वा निवारितम्
मित्र उपघातत्रस्तं वा शङ्कितं वाऽरिसंहितात् ।
दूष्यैर्वा भेदितुं मित्रं साध्यं सिद्धं च तिष्ठति
तस्मान्न उत्पादयेद् एनान् दोषान् मित्र उपघातकान् ।
उत्पन्नान् वा प्रशमयेद् गुणैर्दोष उपघातिभिः